Na mijn eindexamen (ik neem je terug naar het jaar 1997) werkte ik 9 weken in een kippenfabriek. Als ik ’s ochtends de deur binnenstapte, sloeg de kou me om de enkels en overviel me het kille licht van de tl-buizen. De zon zou ik pas weer zien als ik aan het einde van de middag de 10 kilometer op de fiets terug stoof naar huis. 

Ik denk terug aan deze lange zomer tussen de lopende banden met kip als mensen mij verkondigen dat “zij in het bedrijf geen hoger doel hebben: die komen hier alleen voor het salaris”. Vaak gaat het om bedrijven met productiewerk als vleesverwerking of payrolling. Waar resultaten heel concreet zijn, de targets hoog en het maatschappelijke belang niet aan de oppervlakte ligt. 

Ik denk aan mijn collega’s bij de lopende band met kipfilet. Het waren wat ik toen noemde: een gezellig stel huisvrouwen. Ik denk aan de bonkige jongen bij de slacht. En de bedachtzame, filosofische, oudere man aan het begin van de fabriekslijn. Als ik deze mensen naar hun why had gevraagd; waarom ze dat werk deden, zou er waarschijnlijk niet een antwoord komen wat maar enigszins met kip te maken zou hebben. 

Ik heb die vraag niet gesteld. Ik weet niet wat ze geantwoord zouden hebben. Maar wat ik wel heb gezien is dat ze iedere dag de wekker zetten om naar dat werk te komen. Waarschijnlijk niet voor de kip. Maar voor elkaar. De ‘huisvrouwen’ kregen door dat ik in Brabant was opgegroeid, maar niet het dialect sprak. Na deze ontdekking kreeg ik elke dag les van ze. “Schottelslet” voor vaatdoek en “beum, bumpke” was boom, boompje.

Toen ik eens naast de oudere man stond aan het begin van de lijn, kon ik bijna voelen hoezeer hij daar zijn plekje had gevonden, ook al zou je hem met zijn intelligentie daar niet verwachten. Hij voelde zich beschermd van de razende buitenwereld door zijn collega’s die hem volledig accepteerde zoals hij was. 

Ze zijn er voor elkaar. 

Wat hun missie is met het werk wat ze doen, weet ik niet. Wat ik wel denk te weten is dat het hogere doel van waarom ze daar zijn niet direct linkt met het werk dat ze doen. Maar dat is eigenlijk altijd zo bij een goede why: waarom je doet wat je doet gaat over je waarden, je idealen, de dingen die je echt belangrijk vindt. Dan is het toch logisch dat die niet perse gelinkt zijn aan het werk dat je uitvoert? Alsof die waarden opeens niet meer belangrijk zijn als je de deur van je kantoor of fabriek achter je sluit. Het hogere doel waar jij voor staat, is juíst groter dan het werk dat je (toevallig of bewust) doet. Daarom denk ik dat het een uitzondering is als er mensen zijn die geen hoger doel hebben. Ieder mens heeft waarden. Ook al hebben die niet altijd 1-2-3 een link met het uitvoerende werk dat je doet, het heeft wel degelijk invloed op hóe je je werk doet. Zoals hoe de collega’s elkaar beschermden en hielpen in de kippenfabriek. Kei moi!